Ontgroei en ongelijkheid
en ander Ontgroei-nieuws
Nieuwsbrief nr. 9 - augustus 2024
Afgelopen herfst stond het als een paal boven water: bestaanszekerheid was hét thema van de Tweede-Kamerverkiezingen.
Inmiddels hebben we een nieuw kabinet. Het is nog te vroeg om al te veel conclusies te trekken over deze 'verkiezingsbelofte'. In onze gesprekken daarover kwamen we uit op de pregnante vraag: hoe kan het dat er in een welvarende wereld als de onze zo veel mensen in een dagelijkse worsteling voor een menswaardig bestaan gevangen zitten?
Het antwoord leek ons helder: dat komt door 'de ongelijkheid'. 'Laten we dat thema eens uitdiepen,' zeiden we tegen elkaar. 'En hoe zich dat verhoudt met de doelen van ontgroei.'
Al snel kwamen we erachter dat we onszelf bij dat uitdiepen zouden moeten beperken. Het thema raakt aan zo veel facetten van onze samenleving dat een uitputtende analyse ondoenlijk is. We hopen je met onze selectie aan onderwerpen toch voldoende te kunnen inspireren om je te blijven inzetten voor eerlijker wereld.
Veel belangstelling voor de functie van Programmamanager Ontgroei
Maar liefst 30 mensen hebben gesolliciteerd naar de functie van Programmamanager binnen Ontgroei Nederland.
Deze manager moet het komende jaar de organisatie van Ontgroei een boost gaan geven. Voldoende reden om de aanstellingsprocedure zorgvuldig aan te gaan. Door de vakantieperiode zullen de gesprekken met de geselecteerde kandidaten pas in de loop van september plaatsvinden.
So you've heard about Degrowth
Onlangs is een nieuwe website gelanceerd, getiteld Explore degrowth. De website is een initiatief van JP. De website zal in de toekomst onderhouden worden door het International Degrowth Network. De inhoud van de website is echter vooralsnog onder review, dus de liaison is nog niet officieel. De website staat wel al boordevol ideeën en inspiratie over ontgroei en wat ontgroei inhoudt. Ook vind je hier voorbeelden van presentaties, informatie over ontgroei en sociale media, én de Degrowth database.
In deze digitale bibliotheek vind je: informatie over meer dan meer dan 300 groepen wereldwijd die ongelooflijk werk verrichten in de ontgroei-beweging; 1500 academische papers georganiseerd in meer dan 40 categorieën; een tool om deze papers te filteren op onderwerp, taal, publicatietype en meer; 450 beleidsvoorstellen die degrowth bevorderen; meer dan 70 stukken samengestelde media-inhoud (documentaires, blogs en afspeellijsten); 550 boeken die degrowth bespreken in bijna 30 talen; 100+ nieuwsartikelen van enkele van 's werelds bekendste nieuwsuitgevers; 50 educatieve programma's, van masterdiploma's tot workshops; verschillende communicatiekanalen van publieke ontgroei-gemeenschappen; informatie over meer dan 30 degrowth-conferenties en 4 internationale assemblies. Dit alles in excel.
In de database explorer kun je bijvoorbeeld zoeken op Ongelijkheid, Huisvesting of het mondiale Zuiden. De database is ook handig om bronnen te vinden die niet in het Engels zijn en is voortdurend in ontwikkeling.
Ontgroei en ongelijkheid
Dat ongelijkheid een belangrijk thema is voor Ontgroei, is logisch: een goed bestaan voor ieder mens op een gezonde planeet is moeilijker te realiseren als een deel van de mensheid zich onverantwoord veel toe-eigent. Wat onverantwoord veel is, is natuurlijk open voor discussie, maar zowel mondiaal als nationaal zijn de verhoudingen nu duidelijk veel te scheef. Dit artikel schetst zowel op het mondiale als op het nationale vlak kort een beeld van die ongelijkheid, en van mogelijke oplossingsrichtingen.
Gerrit Stegehuis
lid Platform Duurzame en Solidaire Economie
Armoede, gezondheid en zelfredzaamheid
Een overdenking vanuit drie invalshoeken: het boek Armoede uitgelegd aan mensen met geld van politicoloog, bestuurskundige én ervaringsdeskundige Tim ‘S Jongers, directeur Wiardi Beckmanstichting; het advies aan de regering van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving Van overleven naar bloeien, Bestaansonzekerheid voorkomen en verminderen; en gezien vanuit het perspectief van ontgroei.
Monique van Deursen
gezegende sociale stijger, nooit in échte armoede
‘De woningmarkt als ongelijkheidsmachine’
Bovenstaand citaat is afkomstig uit het boek Uitgewoond van Cody Hochstenbach (2022). Hij laat hierin zien dat de huidige woningcrisis niet het gevolg is van een economische wetmatigheid en het feit dat er ‘gewoon’ te weinig woningen zijn, maar het resultaat van een bewust gevoerde neoliberale woonpolitiek. Door het oprekken van de financieringsruimte en fiscale stimulering werden koophuizen steeds duurder (en eigenaren steeds rijker). Tegelijkertijd werd de sociale huisvesting flink - en ook fiscaal - aangepakt, met als gevolg dat de leukste sociale huurwoningen werden verkocht of naar de ‘vrije sector’ werden overgeheveld. De rest bleef over voor hen die het echt niet konden betalen.
Lees meer over hoe deze ongelijkheidsmachine is opgetuigd.
Monique Wessels
nog niet uitgewoond
Misleiding op hoog niveau
Ik heb vrienden in Ethiopië die leven in lemen hutjes van 800 jaar oud. Voedselhulp en een onzeker budget houden hen op de been. Veel van hen zullen de International Poverty Line van ongeveer twee dollar per persoon per dag niet halen. En met hen meer dan 700 miljoen andere bewoners van onze aarde.
Gelukkig boekt de wereldgemeenschap met de Sustainable Development Goals grote progressie in het verbeteren van hun leefomstandigheden. Aldus de rapporten.
Tot een paar jaar geleden ging ik mee in deze goed-nieuwsshow. Totdat ik Jason Hickels The Divide (2017) las. Hij laat daarin onder andere zien dat de bejubelde progressie die ‘we’ boeken in de strijd tegen armoede en honger op zijn zachtst gezegd misleidend is.
Gerard Sonnemans
voorstander van een rechtvaardige verdeling van de welvaart in de wereld
De gulle gever?
Ben jij toevallig exhibitionistisch rijk? Wat voor eigenschappen en mindset heb je daarvoor nodig? En stel dat je een deel van jouw rijkdom wilt weggeven, hoe doe je dat op een verantwoorde manier? Ontgroeien voor miljardairs en andere geïnteresseerden.
Maarten Steverink
ontgroeier
Ingrid Robeyns: Limitarisme
Ingrid Robeyns zet in haar boek de concrete en morele bezwaren tegen extreme rijkdom op een rijtje. Lezing leidt tot een onvermijdelijke conclusie: het is beter voor de wereld (inclusief de rijken zelf) om het vermogen van mensen te limiteren. Eén tot tien miljoen is meer dan voldoende om een zinvol, welvarend leven te leiden. Met het vrijkomende kapitaal kunnen de samenlevingen wereldwijd in een welvaartsstaat worden omgetoverd en de crisissen die ons bestaan bedreigen worden aangepakt.
Te mooi om waar te zijn? Ja en nee. Ja, omdat de politiek-economische realiteit de noodzakelijke systeemverandering (nog) in de weg staat. Nee, juist omdat de argumenten tegen extreme rijkdom de onhoudbaarheid van die huidige realiteit zo duidelijk blootleggen en tegelijkertijd laten zien dat niets het kiezen voor een rechtvaardiger welvaartsverdeling in de weg hoeft te staan.
Limitarisme op zich is geen alternatief voor het afbrokkelende neoliberalisme, maar schept wel de voorwaarden voor zo’n alternatief systeem. Ontgroei bijvoorbeeld. De raakvlakken tussen limitarisme en ontgroei zijn onmiskenbaar.
Lees de recensie op onze website.
Recensie door: Gerard Sonnemans, overtuigd limitarist en ontgroeier
Een rubriek met diverse tips van de redactie over interessante aan ontgroei verwante onderwerpen: voorbeelden, websites, films, tv-programma's, exposities of boeken. Door elkaar, voor elkaar. Heb je tips voor deze rubriek, laat het de redactie weten!
- Boek Milio van de Kamp: Misschien moet je iets lager mikken (2023). Zelf klasse-migrant, die na sociale stijging (studie) zweven tussen hun oude en nieuwe wereld in – ze zijn nergens echt thuis. Oprichter van Baanbrekers.
- Toespraak van Jeffrey Sachs (10 min.) tijdens de UN Food-Systems Pre-Summit (juli 2021): een haarscherpe analyse over rijke versus arme landen, kolonialisme, mensenrechten, de VN-begroting en het belasten van de rijken. (Vanaf minuut 9:20 wenst hij de drie miljardairs die de ruimte in willen vliegen toe dat ze daar blijven, met achterlating van hun miljarden.)
- Film I, Daniel Blake (trailer): “Een aanklacht van Ken Loach tegen de conservatieve overheid, en in het bijzonder de manier waarop onschuldige, arme mensen gepiepeld worden.”
- Petitie Europees burgerinitiatief (van o.a. Thomas Piketty): met een Europese ‘wealth tax’ de sociale en klimaattransitie financieren en landen helpen die door klimaatverandering worden geraakt. Nog veel handtekeningen nodig voor agendering, kan nog tot 9 okt. 2024.
- Podcast Is er leven na de groei? Vijf afleveringen (1 uur elk) waarin econoom Paul Schenderling en oud-politicus Gert-Jan Segers deze vraag bespreken, met elkaar en met wisselende gasten: Jesse Frederik, Willemijn Vermeer, Eva Gouwens en Diederik Samsom.
- Website Nederlands Jeugdinstituut met veel informatie over de effecten van armoede op kinderen.
- Film Triangle of Sadness (trailer) van Ruben Östlund, een gitzwarte komedie die de westerse weelde op absurdistische wijze fileert en waarin de rijken der aarde er van langs krijgen.
- Blog Naar een nieuw sociaal contract, aan de slag met bestaanszekerheid, van Raf Daenen, docent maatschappelijke ontwikkeling (Joop/BNN VARA, 08-03-2024, leestijd 4 min.)
- Documentaire The American Dream and other Fairy Tales (2022, 1 u 25 min) van Abigail Disney e.a. over de neergang van Disneyland Californië en de enorme economische ongelijkheid in de Verenigde Staten.
- Onderzoek van GiveWell (non-profit organisatie voor donoren) naar de kosten om een leven te redden.
Agenda
- 5 september
Internationale dag van de liefdadigheid
- 5 september - 12 oktober
Grondproeven - culinair muziektheater over een boerenbedrijf in transitie
- 6 september, Amsterdam
De vrije markt bestaat niet
- 9 september, Amsterdam
Een geldsysteem voor iedereen
- 17 september, Utrecht
Film Outgrow the System
- Tot en met 25 augustus, Delft
Expositie De grenzen aan groei, Hoofdstuk 3 - Femke Herregraven: Dialect
- 6-7 november, Bonn
Conferentie 'Ontwikkeling voorbij groei'
Help ons ontgroei op de kaart te zetten
Met onze website en onze maandelijkse nieuwsbrief willen we ontgroei voor een groeiend publiek toegankelijk maken.
Door te laten zien dat ontgroei een duurzaam en kleurrijk alternatief voor de toekomst van onze wereldgemeenschap biedt, willen we de geesten rijp maken voor de noodzakelijke uitweg uit onze vastgelopen systemen.
Daarvoor hebben we jullie input nodig. Stuur je blogs, onderzoeken, recensies, ontgroei-events en andere inspirerende input naar redactie@ontgroei.nl.
Medewerkers aan deze Ontgroei-nieuwsbrief:
Verena Grill, Gerard Sonnemans, Maarten Steverink, Monique Wessels en Monique van Deursen
Onafhankelijke burgers
Disclaimer
De opinies in de artikelen zijn die van de auteurs en vertegenwoordigen niet noodzakelijk het standpunt van Ontgroei.
Uitschrijven?
Mocht je het niet meer op prijs stellen berichten van ons te ontvangen, stuur dan een e-mail met als onderwerp ‘uitschrijven nieuwsbrief’.
Op de startpagina van onze website kun je je aanmelden voor de nieuwsbrief.