Nieuwsbrief ontgroei - december 2023

Het nieuwe jaar komt er weer aan. Hoe staat het met jouw goede voornemens om de wereld te helpen ontgroeien?

In deze nieuwsbrief hopen we je daar wat inspiratie voor te geven. We wijzen op de rubriek 'Veelgestelde vragen', ons online gereedschap om lastige vragen te helpen beantwoorden. Lees hoe ontgroei nu al op veel manieren in de praktijk gebracht wordt. Hoe te antwoorden op mensen die het begrip 'ontgroei' zo negatief vinden?

Weet je nog niet wat je moet dragen tijdens het familie-Kerstdiner? Ben je van plan je Kerstmaal met nootmuskaat op smaak te brengen? Lees onze artikelen over fast fashion en 'De vloek van de nootmuskaat'. 
 

Veelgestelde vragen: een praktisch hulpmiddel bij ontgroei-gesprekken 

'Wat is ontgroei (degrowth)?'
'Zullen mensen hun baan verliezen zonder economische groei?'
'Hoe gaat ontgroei de verzorgingsstaat financieren?'
'Is economische groei niet nodig om armoede en ongelijkheid te bestrijden?'
Allemaal vragen die je tijdens gesprekken over ontgroei kunt krijgen voorgelegd. Om je te helpen bij het vinden van antwoorden hebben een werkgroep van Utrechtse studenten en een aantal andere ontgroeiers voor de nieuwe website een uitgebreide sectie Veelgestelde vragen opgesteld - de meeste met een kort en een lang antwoord.
Hieronder geven een voorbeeld van zo'n kort antwoord:

5.1. Wat betekent Ontgroei in de praktijk?

Ontgroei vereist een radicale transformatie van ons hele sociaal-economische systeem. Het gaat om zowel sociale, economische als ecologische veranderingen. Deze systemische verandering is gebaseerd op real-life praktijken van een leven met genoeg, waarbij mensen beginnen te experimenteren met materiële reductie, samenwerking, convivialiteit en ecologische regeneratie. 

Voorbeelden zijn permacultuuractiviteiten en woning- of energiecoöperaties. Over de hele wereld nemen andere bewegingen Ontgroei-waarden op, bijvoorbeeld Buen Vivir in Zuid-Amerika. Dit zijn inspirerende voorbeelden die laten zien hoe een bredere sociale en politieke beweging kan worden opgebouwd die een democratisering van de economie, een desinvestering van schadelijke milieuproductie en een herverdeling van rijkdom eist.

Bezoek de ontgroei-website voor het lange antwoord en andere vragen.
 

Ontgroei-voorbeelden in de praktijk

Ook in Nederland vind je voorbeelden van initiatieven die laten zien dat de ontgroei-gedachten in praktijk gebracht kunnen worden.

Rob van der Rijt zocht (ondersteund door Crelis Rammelt, Juliette Alenda-Demoutiz, Remco van de Pas en Karolien van Teijlingen) naar antwoorden op de vraag hoe ontgroeien er 'in de echte wereld' uit kan zien. Die vond hij zowel op het gebied van beleidsideeën en voorbeelden vanuit de politiek, (lokale) overheid en samenleving als in individuele bedrijven en coöperaties. 
Lees zijn verslag Ontgroeien om binnen sociale en ecologische grenzen te blijven. Hoe dan? op onze website. 
Rob van der Rijt publiceerde onder andere in het Journal for Humanistic Studies en Journal Degrowth over zijn onderzoek naar ontgroeien. Daarnaast is hij oprichter van het online CO2-reductieplatform Klimaatplein.

Janneke Barten deed onderzoek naar welke stappen gezet kunnen worden naar een economisch systeem dat de ecologische grenzen van de aarde respecteert. Zij zocht op lokaal niveau, in haar stad Haarlem, naar initiatieven die bij de noodzakelijke systeemverandering een rol kunnen spelen. Lees haar complete onderzoek Ontgroei in de praktijk – lokale initiatieven in Haarlem op onze website. 
Dit onderzoek is onafhankelijk uitgevoerd. De auteur is tevens gemeenteraadslid in Haarlem voor GroenLinks.
 

Hoezo zou 'ontgroei' negatief zijn?

Een veel voorkomende misconceptie is dat ‘ontgroei’ achteruitgang betekent. De angst bestaat dat we moeten inleveren op onze luxe en ons consumptiepatroon. Bijvoorbeeld door maatregelen die noodzakelijk zijn voor de energietransitie of voor het behoud van natuurlijke hulpbronnen. Die worden op een negatieve manier geframed. Ook door personen die beter zouden moeten weten. Sultan Al-Jabr, voorzitter van de klimaattop 2023 in Dubai, stelde dat ‘het uitfaseren van fossiele brandstoffen geen duurzame ontwikkelingsdoelen toestaat, tenzij je de wereld terug wilt sturen in grotten.’ 

Maar dat is toch een omkering van waar het om gaat? ‘Ontgroei’ biedt een andere visie op de samenleving, als alternatief voor het sprookje dat oneindige groei mogelijk is. Een olifant is zo groot als een olifant. Groter wordt hij niet. En zo zijn er ook grenzen aan de groeimogelijkheden van onze economie. En die lijken nu wel bereikt. Het is dus niet de vraag of we teruggaan naar de holbewoners, maar of we onze toekomst anders gaan inrichten, met als doel brede welvaart - welzijn - duurzaamheid. De beeldvorming van de groeiverslaafden rond het begrip ontgroei belemmert dat uitzicht op die andere toekomst.

'Ontgroei' in taalkundig perspectief

Het Woordenboek der Nederlandse Taal definieert ‘ontgroeien’ als: ‘Zooveel groeien dat men voor iets, in eene bepaling genoemd, te groot wordt.’ Als je uit je kinderschoenen groeit, wordt het pijnlijk. Nóg pijnlijker wordt het als de economie boven zijn limiet uitgroeit. En dat zien we nu overduidelijk gebeuren. In onze groeiverslaving overschrijden we de ene na de andere planetaire grens, terwijl er tegelijkertijd steeds meer mensen door het sociale fundament zakken. Ten onrechte wordt het voorvoegsel ont- als negatief beschouwd. Voor ontkenningen moet je bij het prefix ‘on-’ zijn. Maar ‘ont’ is geen ‘on’. Het genootschap Onze Taal schrijft daarover:

Oorspronkelijk werden met ont- werkwoorden gevormd die iets van een verwijdering, scheiding, ontneming of tegenstelling uitdrukken. Woorden die beginnen met ‘ont-’ geven een bewuste beweging in een bepaalde richting weer; vaak het begin van een handeling. De ene keer gaat het om het afstand nemen van een onwenselijke situatie (ontspannen, ontvetten), de andere keer om het begin van iets nieuws (ontkurken, ontkiemen, ontdekken).

Dit werpt een nieuw licht op het woord ‘ontgroei’, gestaafd door die taalkundige insteek: ‘ont-’ is niet negatief - allesbehalve. Ontgroeien is gemakkelijk als iets positief te beschouwen. 
Ontgroeien als verwijderen van iets - in dit geval van iets ongezonds als eindeloze groei. Ontgroeien als het begin van iets nieuws; een nieuw economisch model. Het wordt anders - beter. 
Leve ontgroei!

Thea Zwaanenburg en Gerard Sonnemans
Onafhankelijke burgers 

Goedkope kleren kosten het meest

Wat trekken we dit jaar aan naar het kerstdiner of het feest met Oudjaar? Een actuele vraag in december. Gelukkig zijn steeds meer mensen zich bewust van de invloeden van de kledingindustrie. 
En die invloeden zijn behoorlijk schadelijk, zeker sinds de opkomst van fast fashion. Is tweedehands kleding kopen dan misschien de oplossing? Dat hangt er maar vanaf…

Lees de volledige blog op onze website.

Thea Zwaanenburg, onafhankelijk burger

Amitav Ghosh: 'De vloek van de nootmuskaat'

Onze voormalige nationale held Jan Pieterszoon Coen is voor weldenkende mensen allang van zijn voetstuk gevallen. De genocide op de Bandanezen in 1621 en Coens aandeel daarin wordt nergens meer in twijfel getrokken.
De strijd om het monopolie op de handel in de nootmuskaat vormt het startpunt van het boek ‘De vloek van de nootmuskaat’ van Amitav Ghosh. Het laat op indringende wijze zien hoe de Westerse kolonisatie ten grondslag lag aan de huidige planetaire crisis.

De kracht van dit rijke boek ligt voor een belangrijk deel in Ghosh’ vertelperspectief. Hij benadert de geschiedenis vanuit de ervaringen en wereldbeelden van de Bandanezen, Lakota, Yanomamö, Adivasi en andere inheemse volken.

Lees de volledige recensie op onze website.

Recensie door Gerard Sonnemans, onafhankelijk burger
 

Agenda

Er zijn ons geen ontgroei-gerelateerde events bekend die de komende weken gaan plaatsvinden.

We wensen iedereen inspirerende feestdagen toe!
 

Help ons ontgroei op de kaart te zetten

Met onze website en onze maandelijkse nieuwsbrief willen we ontgroei voor een groeiend publiek toegankelijk maken. 
Door te laten zien dat ontgroei een duurzaam en kleurrijk alternatief voor de toekomst van onze wereldgemeenschap biedt, willen we de geesten rijp maken voor de noodzakelijke uitweg uit onze vastgelopen systemen.
Daarvoor hebben we jullie input nodig. Stuur je blogs, onderzoeken, recensies, ontgroei-events en andere inspirerende input naar redactie@ontgroei.nl.

Medewerkers aan deze Ontgroei-nieuwsbrief:
Gerard Sonnemans, Maarten Steverink, Monique Wessels en Thea Zwaanenburg
Onafhankelijke burgers

Disclaimer

De opinies in de artikelen zijn die van de auteurs en vertegenwoordigen niet noodzakelijk het standpunt van Ontgroei.

Uitschrijven?

Mocht je het niet meer op prijs stellen berichten van ons te ontvangen, stuur dan een e-mail met als onderwerp ‘uitschrijven nieuwsbrief’.

Op de startpagina van onze website kun je je aanmelden voor de nieuwsbrief.