Robin Wall Kimmerer: Een vlecht van heilig gras

Wie van jullie heeft weleens van Sweetgrass (veenreukgras) gehoord? Deze in Nederland zeldzame plant is van cruciaal belang voor de Potawatomi nation in de VS. In de taal van de Potawatomi heet de plant wiingaashk: het zoet ruikende haar van moeder Aarde. Robin Wall Kimmerer - zelf Potawatomi en ecoloog - introduceert haar verhalenbundel aan de hand van een vlecht veenreukgras. Met gevoel voor poëzie verweeft ze inheemse en wetenschappelijke kennis met haar eigen verhaal in dienst van het allerbelangrijkste: leven mét in plaats van strijden tégen de natuur.

Dit lukt Wall Kimmerer uitstekend. In elk verhaal neemt ze de lezer mee naar uiteenlopende gebeurtenissen in haar leven als vrouw, dochter, moeder, onderzoeker en docente: campingtrips met haar ouders waarbij ze ontzag en respect voor de natuur leerde; excursies met haar studenten in een poging om de plantenwereld begrijp-baar te maken; een bezoek aan een vervuild meer dat een heilige plek voor inheemse volkeren is. Haar diepe bewondering voor de schoonheid en intelligentie van de natuur wortelt in de traditie en verhalen van haar Potawatomi-voorouders. Pogingen van Europese kolonisten om de cultuur van inheemse volkeren uit te wissen krijgen in haar verhalen een gezicht: haar grootvader moest naar een kostschool gaan, ver weg van zijn familie en cultuur, waar hij zich volledig moest aanpassen aan de dominante cultuur. Hij mocht zijn moedertaal niet spreken.

Ondanks het streven van de Europese kolonisten is het uitroeien van inheemse manieren van leven niet gelukt. Tegenwoordig zijn er steeds meer First Nations die op zoek gaan naar hun wortels en de taal van hun voorouders leren en de oude manier van leven oppakken – zo ook Wall Kimmerer. Haar verhalen tonen het fundamentele inzicht van enkele inheemse volkeren in het huidige Noord-Amerika: de mens is onderdeel van, in plaats van heerser over de natuur. Alles leeft en verdient respect: planten en dieren evengoed als mensen. Duurzaam leven kan dan ook alleen maar in balans met de natuurlijke omgeving. In een permanente uitwisseling van geven en nemen, staat het principe van de honorable harvest centraal: je neemt alleen wat je echt nodig hebt, en je bedankt de planten en dieren voor wat ze je geven. Dit allemaal vanuit het besef dat je onderdeel bent van een groot geheel waar alles met elkaar verbonden is.

Dit besef is urgent nodig op een planeet wiens grenzen permanent overschreden worden. De boodschap is dan ook een hoopvolle: we kunnen leren leven in de wederkerigheid met de natuur. De verhalen van Robin Wall Kimmerer en haar voorouders inspireren tot het veranderen van schadelijke overtuigingen. Ze vormen een belangrijk fundament voor ontgroei: waarderen als we genoeg hebben en gretigheid afkeuren. Een must-read voor iedereen die zich met ontgroeien bezig houdt!

Een vlecht van heilig gras door Robin Wall Kimmerer
Nederlands (2022): ISBN 9789401305365 
Engels (2020): ISBN 9780141991955 

Recensie: Verena Grill, onafhankelijk burger